Αίτια Υπογονιμότητας

Μεγάλη σημασία στην διαμόρφωση των αιτίων υπογονιμόητας έχει ο τρόπος ζωής που μεταβάλλεται συνεχώς και χαρακτηρίζεται από καταχρήσεις (τσιγάρο, αλκοόλ), διατροφή (όλο και λιγότερα γεύματα πτωχά σε διατροφική αξία), προχωρημένη ηλικία τεκνοποίησης (λόγω επαγγελματικών, προσωπικών και κοινωνικών παραγόντων). 
Αυτό μπορεί να οφείλετε στον άνδρα (ανδρική υπογονιμότητα), στην γυναίκα (γυναικεία υπογονιμότητα) είτε στην «ανεξήγητη υπογονομότητα».
Αναλυτικότερα οι πιο συχνές αιτίες υπογονιμότητας είναι οι εξής:


Γυναικεία αίτια

• Ηλικία

Η γυναικεία γονιμότητα βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδα στα 20-25 έτη, μετέπειτα μειώνεται με σχετικά αργό ρυθμό μέχρι την ηλικία των 35 και, στην συνέχεια, αρχίζει να μειώνεται σημαντικά έως τα 40.
Από τα 40 και έπειτα, η γονιμότητα μειώνεται δραματικά και στην ηλικία των 45 ετών έχει σχεδόν εκμηδενιστεί.
Συνεπώς, συνιστάται το ζευγάρι να απευθυνθεί στον Γυναικολόγο Αναπαραγωγής έγκαιρα, ανάλογα με την ηλικία και τα χαρακτηριστικά του.
Σημειώνεται ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, η «ηλικία των ωοθηκών» είναι διαφορετική από την «ηλικία της ημερομηνίας γέννησης» της γυναίκας.
Προκειμένου να αξιολογηθεί η «ηλικία των ωοθηκών» γίνεται υπερηχογράφημα, FSH - οιστραδιόλη (2η - 3η μέρα του εμμ. κύκλου) και κυρίως με την μέτρηση της ορμόνης AMH, οποία ελέγχει το αποθεματικό των ωοθηκών σε ωάρια.

• Ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι μια καλοήθης νόσος που επηρεάζει πολλές γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία.
Είναι η παρουσία κυττάρων του ενδομητρίου (ενδομήτριο είναι ο εσωτερικός χιτώνας της μήτρας) σε έκτοπες θέσεις όπως π.χ. τοίχωμα μήτρας (αδενομύωση), ωοθήκες, περιτόναιο, κοιλιακή χώρα και σε άλλες σπάνιες εντοπίσεις όπως ουροδόχος κύστη, τοίχωμα εντέρου κ.λ.π.
Τα ακριβή αίτια της νόσου δεν είναι απολύτως γνωστά.
Θεωρείται ότι ενδεχόμενα υπάρχει μια γενετική προδιάθεση και παθολογική κατασκευή και επιπλέον, ενδομητρίωση μπορεί να δημιουργείται ή να αυξάνεται με την παλινδρόμηση της περιόδου μέσω των σαλπίγγων και την εμφύτευσή της από το εσωτερικό της μήτρας στο εσωτερικό της κοιλιάς.
Οι έκτοπες εστίες του ενδομητρίου δεχόμενες τα ορμονικά ερεθίσματα του κύκλου αιμορραγούν κατά τη διάρκεια της περιόδου.
Η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλεί πόνο κατά την περίοδο (δυσμηνόροια), πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρεύνεια) ή και άτυπο πόνο σε διάφορες φάσεις του κύκλου της περιόδου και σε διάφορες δραστηριότητες της γυναίκας (χρόνιος πόνος πυέλου). Επιπλέον, η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέςει ουλές (συμφύσεις) στις σάλπιγγες, κύστεις ωοθηκών και συμφύσεις στα εσωτερικά όργανα της κοιλίας. Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης συνεπώς μπορεί να είναι πόνος, αιμορραγία, και υπογονιμότητα.
Πολλές φόρες ακόμη και εκτεταμένη ενδομητρίωση μπορεί να διαφύγει της διάγνωσης λόγω της απουσίας σημαντικών συμπτωμάτων.
Η ενδομητρίωση είναι συχνό πρόβλημα στις γυναίκες και αφορά περίπου το 10%-20% των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας ενώ σε υπογόνιμες γυναίκες μπορεί να βρίσκεται σε 15%-40%.

• Λοιμώξεις (φλεγμονές) της πυέλου

Συχνά οφείλονται σε σεξουαλικά μεταδιδόμενα μικρόβια πχ Χλαμύδια- μυκόπλασμα, αλλά επίσης μπορεί να παρουσιασθούν μετά από μια επέμβαση στη μήτρα ή τον τράχηλο πχ απόξεση, κωνοειδή εκτομή. Σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχει εμφανές αίτιο για τη φλεγμονή.
Συνήθως παρουσιάζεται έντονο κοιλιακό άλγος, αλλά σε μερικές περιπτώσεις δεν παρουσιάζονται συμπτώματα.
Η λοίμωξη μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντιβίωση. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, πχ υδροσάλπιγγα με χειρουργική επέμβαση.
Οι πυελικές φλεγμονές ενδέχεται να επηρεάσουν τη διαπερατότητα και τη λειτουργία των σαλπίγγων και επίσης να οδηγήσουν σε φλεγμονές και συμφύσεις ενδομητρίου.

• Επεμβάσεις στις ωοθήκες

Αρκετές νεαρές γυναίκες υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση των ωοθηκών, που οφείλεται συνήθως κύστεις (πχ κύστη ωχρού σωματίου, ενδομητρίωση. δερμοειδής κλπ).
Συχνά, στις περιπτώσεις αυτές, μειώνεται ο υγιής ωοθηκικός ιστός, το αποθεματικό των ωοθηκών και η ικανότητά τους να παράγουν ωάρια. Επιπλέον, είναι πιθανό να αναπτυχθούν συμφύσεις που μπορεί να επηρεάσουν και να εμποδίσουν τις σάλπιγγες.
Για τους παραπάνω λόγου χειρουργική επέμβαση για κύστεις ωοθηκών σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας συνιστάται μόνο σε περιπτώσεις όπου κρίνεται απολύτως απαραίτητη. Επιπλέον, συνιστάται να γίνεται με τη μέθοδο της Λαπαροσκόπησης από έμπειρο Χειρουργό Γυναικολόγο με γνώμονα τη διατήρηση της γονιμότητας.

• Δυσπλασίες μήτρας
  

Πρόκειται για «συγγενή» παθολογία (που υπάρχει κατά τη γέννηση), που συνδέεται με άλλες δυσπλασίες, όπως αυτές των γεννητικών οργάνων, του ουροποιητικού συστήματος ή του ορθού.
Παρουσιάζονται σε περίπου 5% του γενικού πληθυσμού.
Συνήθως, η αρχική διάγνωση γίνεται με το διακολπικό υπερηχογράφημα. Η διάγνωση εξειδικεύεται επιπλέον με την Υστερο-Σαλπιγγογραφία, την Υστεροσκόπηση, τη Λαπαροσκόπησης και τη Μαγνητική τομογραφίας.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι δυσπλασιών, από τις οποίες το διάφραγμα μήτρας, είναι η συχνότερη
Αυτές ταξινομούνται ως:

1. Μερική αγενεσία ή υποπλασία
2. Μονόκερος μήτρα
3. Δίδελφυς μήτρα
4. Δίκερος μήτρα
5. Μήτρα με διάφραγμα
6. Τοξοειδής (καρδιόσχημη) μήτρα

Δεν απαιτείται χειρουργική (υστεροσκοπική) διόρθωση όλων των δυσπλασιών της μήτρας για την επίλυση της υπογονιμότητας.
Η μήτρα με διάφραγμα, συνιστάται να διορθωθεί χειρουργικά πριν η γυναίκα προσπαθήσει να μείνει έγκυος.
Η επέμβαση είναι μια απλή διαδικασία εφαρμόζοντας υστεροσκοπικές τεχνικές, χωρίς σοβαρές συνέπειες, βελτιώνοντας σημαντικά τις δυνατότητες να αποκτήσει ένα ζευγάρι παιδί με φυσικό τρόπο.

• Ακανόνιστος κύκλος περιόδου

Ο κύκλος της περιόδου είναι σημαντικός για την επίτευξη εγκυμοσύνης.
Δεν ευθύνεται μόνο για την ωορρηξία, αλλά ετοιμάζει και το ενδομήτριο για να είναι δεκτικό προς το έμβρυο. Η συνήθης διάρκεια ενός κύκλου είναι 28 ημέρες με την ωορρηξία να γίνεται περίπου τη 14η ημέρα του κύκλου. Σημαντικές μεταβολές του κύκλου σχετίζονται με ακανόνιστη ωορρηξία ή ακόμη και με έλλειψη ωορρηξίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι δύσκολο να εντοπιστούν οι γόνιμες ημέρες της γυναίκας, μειώνοντας σημαντικά την πιθανότητα εγκυμοσύνης.
Η πιο συχνή αιτία για ακανόνιστους κύκλους είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (link), που χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα:

1. Ακανόνιστους κύκλους
2. Ωοθήκες με συγκεκριμένη μορφολογία στις οποίες πολλαπλά ωοθυλάκια είναι ορατά
3. Υπερανδρογοναιμία: υπερτρίχωση και την τάση συσσώρευσης λίπους σε τμήματα του σώματος ασυνήθιστα για τις γυναίκες, όπως το στομάχι
4. Υπερινσουλιναιμία
5. Παχυσαρκία

Εκτός από προβλήματα γονιμότητας το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στο μεταβολισμό της γυναίκας.
Για το λόγο αυτό μια σωστή διάγνωση και θεραπεία συνιστάται, ώστε να βελτιωθεί η υγεία και ποιότητα ζωής της.
Μια άλλη ανωμαλία του κύκλου είναι η αμηνόρροια στην οποία υπάρχει απουσία της έμμηνου ρύσης. Η αμηνόρροια συνδέεται με υπογονιμότητα, καθώς και σε αλλαγές στο εσωτερικό της ποιότητας των οστών (οστεοπόρωση) εάν το πρόβλημα διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Είναι σημαντικό να εντοπιστεί η προέλευση της αμηνόρροιας και η σωστή θεραπεία της νόσου προκειμένου να αποφευχθούν δευτερογενείς επιδράσεις, ιδίως σχετικά με τη δομή των οστών.
Οι θεραπείες της αμηνόρροιας είναι διαφορετικές και εξαρτώνται από το αίτιο του προβήματος.

Ανδρικά αίτια

• Χρόνιος πόνος στους όρχεις

Αυτός ο πόνος ενδέχεται να συνδέτεαι με την παρουσία κιρσοκήλης (διογκωμένη φλέβα στους όρχεις), η οποία μπορεί να συμβάλλει στην υπογονιμότητα.
Αλλοιώσεις στους όρχεις κατά την παιδική ηλικία
(κρυψορχία, δυσμορφίες των γεννητικών οργάνων, κλπ)
Όλες αυτές οι ανωμαλίες σχετίζονται με την κακή ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο κίνδυνος εμφάνισης γενετικών ανωμαλιών που επηρεάζουν το σπέρμα αυξάνεται, ιδιαίτερα όταν συνδέονται με παθολογικό σπέρμα, επαναλαμβανόμενες αποβολές ή ανεξήγητη υπογονιμότητα.

• Λειτουργικές δυσκολίες

Η ανικανότητα και άλλα προβλήματα που αφορούν τη σεξουαλική λειτουργία ενός άνδρα, τα οποία οδηγούν σε μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα, μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά χωρίς παρενέργειες.